Actueel

Huidhonger bij ouderen: hoe ga je daar mee om?

09
Jan
2023
Blog

Pauline is woonbegeleider bij September Apeldoorn Loolaan en deelt in haar blogs tips en inzichten over de omgang met mensen met dementie. Dit keer schrijft Pauline over huidhonger: de behoefte aan lichamelijk contact en hoe belangrijk dit is voor iemands welzijn.

Een knuffel op zijn tijd

Huidhonger is het verlangen naar en de wezenlijke behoefte aan aanraking. Iedereen heeft eens in de zoveel tijd een hartverwarmende knuffel nodig toch? Ik ben van nature ook erg knuffelig. Het idee dat dat stopt als ik ouder ben, lijkt mij dan ook vreselijk.

Ik merk dat bij mensen met dementie de behoefte aan aanraking vaak extra aanwezig is. Vooral ook bij mensen met een kleine sociale kring. Bijvoorbeeld als iemand geen partner of kinderen (meer) heeft.

Het belang van even een vriendelijke aanraking bij een begroeting, een warme arm om je heen voelen. Het lijkt iets kleins, maar het doet wonderen bij mensen met dementie. Natuurlijk zijn er uitzonderingen. Daarnaast is het belangrijk dat je wel al een band hebt met de betreffende persoon en er wederzijds vertrouwen en respect is opgebouwd, voordat je dit kunt inzetten.

Dit doet me denken aan Joke, een eigenzinnige bewoonster

Joke (fictief) heeft samen met haar man een bedrijf gerund en weet hoe het is om jarenlang keihard te werken. Ze is een prachtig, eerlijk en recht voor zijn raap mens. Ze laat niet over zich heenlopen en het maakt haar niet uit wat men van haar vindt. Ze had altijd veel vrienden om zich heen, maar veel heeft zij er helaas al verloren. "Dat krijg je op deze leeftijd", zegt ze vaak moedig.

Joke heeft niet het geluk gehad zelf kinderen te krijgen, zoals de meeste medebewoners die wekelijks nog een knuffel en aandacht krijgen van hun kinderen en kleinkinderen. Wel vertelt ze me trots dat ze bij meerdere bevallingen van haar goed bevriende buurvrouw aanwezig mocht zijn. "Ze kon het niet zonder mij, vertelt Joke me trots. 

Door haar dementie kan zij door haar decorumverlies (er wordt dan geen passend gedrag vertoond voor de situatie waarin men zich bevindt) erg kwetsende dingen tegen je zeggen. Maar ik weet, dat is haar onzekerheid en angst. Heel vaak als ik haar zie, dan sluit ik haar in mijn armen en druk haar stevig tegen mij aan. "Ooh", zegt ze dan. "Wat heerlijk, dit had ik even nodig.'' 

Ik ben van mening dat er aandacht moet zijn voor huidhonger

Ook bij andere bewoners merk ik deze behoefte 

Laatst stapte ik net naar binnen en kom ik een andere bewoonster tegen in de gang. Ze ging net naar buiten om te wandelen. Ze zei: "Ha ben je daar weer" en opende haar armen ineens terwijl ze me tegemoet liep. Ik kroop tegen haar aan en beantwoordde haar knuffel.

"Dit zul je best weleens missen", vroeg ik haar. “Tuurlijk, het lijfelijke contact mis ik soms enorm en heus niet een man ofzo, maar het gebeurt gewoon niet meer. Even intiem zijn, is zo'n fijn gevoel.''

En ik snapte haar volkomen. Ik ben van nature ook erg knuffelig. Het idee dat dat stopt als ik bejaard ben, lijkt me vreselijk. Voor mij persoonlijk is een stevige omarmde insluiting dat zielen elkaar even letterlijk aanraken. Het geeft een heerlijk gevoel van: je bent niet alleen! Ik ben van mening dat huidhonger gezien moet worden. Er moet aandacht voor blijven, want het draagt écht bij aan het welzijn van bewoners. Dat merk ik iedere dag. Maar hoe je kun je dit in de praktijk toepassen?

Tips voor manieren van aanraking bij mensen met dementie

Je kunt bijvoorbeeld denken aan:

  • Een hand op iemands schouder leggen als je in het voorbijgaan gedag zegt.
  • Een handmassage geven: echt even één op één aandacht. Maar gewoon even liefdevol over iemands hand wrijven is ook al heel waardevol.
  • Een stevige knuffel.
  • Even kort je hand op iemands hand leggen tijdens het gesprek, als teken van: ik hoor je en begrijp je.

Aanraking bij mensen die al ver in het dementieproces zijn

Naast dat veel ouderen zelf aangeven dat ze huidhonger hebben, is aanraking ook heel krachtig bij mensen die al verder in het dementieproces zijn. Zij ervaren vaak paniek, verdriet of angst en als vertrouwd persoon kun je deze mensen een hart op hart knuffel geven. Gewoon zo'n lekkere lange stevige knuffel zoals je vader of moeder dat vroeger deed. Daarmee kun je iemand echt weer even laten ontspannen. 

Hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder zegt hierover het volgende: ''Mensen met Alzheimer aanraken, knuffelen en strelen is heel belangrijk. De tastzin blijft het langst intact en dus komt de tastprikkel ook in het eindstadium van Alzheimer nog aan. Communiceren met mensen met vergaande Alzheimer gaat dus het beste via de tastzin.''

Omgaan met aanraking bij je partner met dementie

Wanneer je een partner hebt met dementie verandert er veel. Ook op het gebied van intimiteit en seksualiteit. Voor tips verwijzen we je graag naar dit artikel van Dementie.nl:

''Door de dementie lukt het je partner misschien niet meer om liefde te tonen en te ontvangen. Zowel het delen van emoties (geestelijke intimiteit) als vrijen (fysieke intimiteit) kan lastiger worden. Dat betekent meestal niet dat jullie behoefte aan intimiteit minder wordt. Het is voor jullie allebei plezierig om een andere vorm te vinden om je liefde te delen. Elkaar aanraken, strelen en knuffelen biedt troost en is een fijne manier om genegenheid te tonen. Ook al kan je naaste het op een gegeven moment niet meer aangeven, veel mensen met dementie knuffelen graag en vinden het fijn als ze aangeraakt worden.'' Lees het hele artikel.

 

Terug naar overzicht

Zoek op trefwoord...