Als je een gesprek voert met iemand met dementie, denk je dan ook weleens: wat zegt of bedoelt hij of zij nou? Waar gaat dit over? Je kunt vaak geen touw vastknopen aan de verhalen. Je gezichtsuitdrukking gaat automatisch in de stand ‘ik snap er niks van’. Herkenbaar? Bedenk dan dat iemand met dementie dit ook ziet en gelijk doorheeft. Waardoor moeilijke en ongemakkelijke situaties kunnen ontstaan. Ben je hiervan bewust voordat je in gesprek gaat met iemand met dementie. In dit blog deelt Pauline Bomhof, zorgmedewerker bij September Apeldoorn Loolaan, haar ervaringen en tips.
Mensen met dementie zijn zeer gevoelig voor non-verbale reacties
Het is voor mensen met dementie heel belangrijk dat zij serieus genomen worden. Zij hebben gelijk door als je het niet begrijpt, want zij lezen jouw gedachten onmiddellijk af van je gezicht. Mensen met dementie zijn namelijk zeer gevoelig voor non-verbale reacties en zien aan gezichtsuitdrukkingen hoe de vlag erbij hangt. Laat daarom in het gesprek jouw gedachten zo min mogelijk zien en ga gewoon mee in het verhaal. Vind je dit moeilijk? Dat hoeft het zeker niet te zijn.
Spiegelen
Als je goed op intonatie en gezichtsuitdrukking let, hoef je alleen maar te spiegelen. Dus vertelt iemand met open ogen en verwondering een verhaal? Luister en herhaal wat woorden met dezelfde gezichtsuitdrukking en intonatie. Datzelfde geldt voor iemand die iets met een treurige blik vertelt. Je ziet het verdriet, maar de persoon tegenover je kan het niet goed verwoorden en het verhaal duidelijk vertellen. Dan is het heel belangrijk om te spiegelen. Om te doen alsof je het begrijpt, medeleven te tonen en een arm om de persoon te slaan of een hand vast te pakken. Weerspiegel zijn of haar gezicht. Dit geeft vaak al rust. Iemand voelt zich gezien en gehoord. Maar kijk uit! Overdreven gezichtsuitdrukkingen worden gelijk gevoeld, dus zorg dat je het net een fractie minimaliseert.
Wat bereik je hier nou mee? Je geeft iemand met dementie een volwaardig gevoel. Het gevoel dat hij of zij zichzelf kan zijn. Als je dit kunt geven, volgen er nog vele mooie momenten.
Hoe verder?
Nadat je eerst goed geluisterd hebt, kun je iemand afleiden, zodat de focus ergens anders op ligt. Begin bijvoorbeeld over die prachtige kleuren in haar jurk of vertel dat hij of zij zo lekker ruikt. Stel voor om een eindje te gaan wandelen of pak een fotoalbum met kiekjes van kinderen en kleinkinderen. Dat werkt altijd! Zo ontstaat er gelijk verbinding.
Andere tips zijn:
- Ga een kopje thee halen en vraag of hij/zij even meeloopt.
- Zeg dat de bomen zo groen zijn of dat de tuin er zo prachtig bij ligt.
- Ga samen tekenen.
- Ga samen zingen en/of dansen op de lievelingsmuziek van deze persoon.
Als familie of vriend weet je vaak al waar iemand gek op is of waar je hem of haar blij mee maakt. Ben je een zorgverlener of begeleider? Dan is het belangrijk zo snel mogelijk te achterhalen wat iemand raakt, blij maakt of waar iemand gelukkig van wordt. De Leefplezier-methode waar we bij September gebruik van maken is hierbij een mooi hulpmiddel. Veel informatie over de persoon met dementie krijg ik ook van hun geliefden en helpt mij bij het maken van die verbinding.
Gouden tip: neem de woorden van iemand met dementie serieus
Volgens het woordenboek is de betekenis van dementie vaak ''onbegrijpelijk, ook wel cryptisch, geheimzinnig, mysterieus, nevelig, onduidelijk, onverklaarbaar, raadselachtig, troebel, vaag of verborgen''. Maar het gevoelsleven blijft duidelijk zichtbaar in het non-verbale. Wees je daar bij elke ontmoeting van bewust en kijk goed welk verhaal er wordt verteld. Want vertellen hoe je je voelt en denkt, doet er toe. Ook al is het niet helemaal te begrijpen. Neem daarom de woorden van iemand met dementie serieus en laat zien en voelen dat zij er mogen zijn!
Dit blog is eerder verschenen op Pauline's blogpagina 'Passie voor mijn werk', waar ze regelmatig schrijft over situaties die ze meemaakt tijdens haar werk bij September.
Terug naar overzicht