Pauline Bomhof is woonbegeleider bij September Apeldoorn aan de Loolaan en deelt op haar blog 'Passie voor mijn werk' over de dagelijkse ervaringen tijdens haar werk. Dit keer vertelt ze over een moment tussen haar en een bewoner die pijn heeft maar dat op een hele andere manier laat zien. Hoe lees je tussen de regels door?
Ik zie haar als ik binnenkom en mijn dienst begint. Beteuterd en bijna verdrietig kijkt ze voor zich uit. Als ik 'Goedemiddag' zeg tegen iedereen, raken onze ogen elkaar. Ik zwaai en lach mijn blije lach naar haar. Haar ogen lichten even op. Ik loop naar haar toe en zeg 'hai' en noem haar naam. Ze zegt 'dag lieverd'.
Ga je met me mee?
Als ik haar vraag hoe het met haar gaat, kijkt ze me serieus aan en zegt 'Ik ga naar huis! Ik ga naar mijn moeder als die er nog is. Bah... waarom ben ik toch hier? Ik ga vandaag echt naar huis. Dat moet toch kunnen?' Ik sluit haar in mijn armen. De lieve schat... Ik zeg haar dat ik het begrijp. Ze kijkt me aan. 'Ga je met me mee?' 'Dat lijkt me gezellig, maar ik ben net binnen en heb wel zin in een chocolademelk. Haar gezicht verandert in 'oh, da's ook wel lekker'. Op mijn vraag of ze ook zin heeft in chocolademelk, worden haar ogen klein en lachen het uit.
Pijn bij dementie heeft vele uitingen die je niet direct linkt aan pijn. Hier bewust van zijn is essentieel.
Later kom ik met de twee bekende gele mokken van Nutricia met een dot slagroom erop op haar af. Ze geniet al op afstand. Wat heerlijk om dat blije gezicht te zien. Samen proosten we op het bruine goedje. Ze kijkt me gniffelend aan. Een medebewoonster komt bij ons zitten en ik maak nog zo’n blij makende chocolademelk. De dames hebben mij even niet meer nodig. Ze zitten er samen dankbaar en ontspannen bij. Ik leg nog een paar natuurtijdschriften op tafel en ik kan we weer richten op hen die me nodig hebben.
Tranen
Ik weet dat zij straks weer hetzelfde gevoel zal hebben en naar huis wil, het lijkt deze week intensiever te worden. Ze wil naar haar ouderlijk huis en tranen vloeien over haar wangen. Als ik haar vertel dat ze zelf 86 is, kijkt ze me aan en zegt 'ze zijn dood he? Mijn vader en moeder?' 'Ja lieverd, anders zouden ze nu over de honderd zijn'. 'Oh nee, dat kan niet' zegt ze. Ze begint te huilen en ik druk haar tegen m'n borst en zeg 'lieverd,ik ben bij je'.
Ik vraag haar of ze pijn heeft. Er komt een zucht, tilt haar armen op en trekt een grimas van pijn: 'valt wel mee hoor'. De woorden kloppen niet helemaal bij wat ze non-verbaal laat zien en ook weet ik dat ze het niet uit zichzelf zou aangeven. Haar bewegingen zien er stijf en ongemakkelijk uit. Dit lijkt steeds vaker het geval.
'Ik zie dat je pijn hebt'
Ik besluit haar in overleg met een collega paracetamol aan te bieden. 'Ik zie dat je pijn hebt en daar voel je je ook ellendig door, de paracetamol gaat je helpen'. Omdat ze zo vies smaken, doe ik wat ranja in het water. Ze glimlacht naar me en neemt ze toch maar in. Na een half uur zie ik haar gelaat weer rust en ontspanning uitstralen. Ze zit met een medebewoner en ze lachen samen om grappige uitspraken van een mevrouw. Ik lach met ze mee. De paracetamol lijkt zijn werk te doen en het lijkt een goed plan hier goed op te gaan observeren en te reageren.
Terug naar de veilige haven
Ik weet nog goed dat als ik als klein meisje pijn had of ergens bang voor was, ik het liefste thuis bij mijn vader en moeder was. De veilige haven en bij hen die er altijd voor je waren en wisten wat te doen. Is het herkenbaar? Dat gevoel lijkt terug te keren als je hoofd het niet meer goed kan vertellen en je niet meer weet hoe je hier mee om moet gaan. Eerdere ervaringen zijn verdwenen of zoekgeraakt in de opslag van je hersenen. Pijn bij dementie heeft vele uitingen die je niet direct linkt aan pijn. Hier bewust van zijn is essentieel. Het blijft belangrijk dit goed te observeren en uit te sluiten.
Het kunnen verwoorden van pijn is vaak uitgeschakeld bij mensen met dementie. Hersenen geven vaak de pijnprikkel niet meer goed door. Dit uit zich in vele vormen van gedrag. Daar oog voor blijven houden en vroegtijdig signaleren en actie ondernemen kan veel bijdragen aan het welzijn in het leven met dementie.
Terug naar overzicht